Modele fizike
Teoria e re mbi perplasjet kozmike
Kur mesuesit e matematikes thoshin qe problemet duhet ti zgjidhnim pa perdorur makina llogaritese kishin te drejte. Dy teoriciene fizike ne Rensselaer Polytechnic Institute kane perdorur metoden qe ata quajne “pen-and-paper math” per te pershkruar fenomenet e perplasjeve kozmike, ngjarje te dhunshme qe lidhen me lindjen e yjeve dhe planeteve te rinj.
Rezultatet e arritura mund tu japin astronomeve nje mjet te fuqishem per te marre informacion mbi historine e sistemit tone diellor, formimin e yjeve dhe krijimin e substancave kimike qe lejojne lindjen e jetes se gjalle. Zgjidhja matematike e problemit e zhvilluar nga Wayne Roberge, drejtues i projektit e profesor fizike, dhe nga ass.prof.Glenn Ciolek, tregon forcen dhe levizjen e vales perplasese ne plazme, therrmijat e ngarkuara dhe asnjeanese qe shkrijne “ajrin” e hapesires. Ndryshe nga shume studime te te njejtit lloj , dy kerkuesit fokusuan vemendjen e tyre pikerisht mbi valen perplasese ne plazme, qe leviz shume me ndryshe nga ajri i pangarkuar elektrikisht ne Toke.
“Zgjidhja matematike e problemit do te ndihmoje astronomet te kerkojne ne drejtimin e duhur, kur shikojne nje perplasje kozmike” thote profesori. ” Ajo i lejon ata te dine se cfare duhet te zbulojne. Shpresojme qe imazhet aktuale te hapesires dhe ato qe do te behen ne muajt ne vazhdim do te vertetojne llogaritjet tona.” u shpreh ai.
Ndersa keto vale goditese udhetojne neper hapesire, ato ngrohin dhe kondesojne plazmen nderyjore, duke formuar keshtu substanca te reja kimike nepermjet nxehtesise dhe shtypjes. Levizja e ketyre valeve ben te mundur edhe shperndarjen e ketyre substancave neper galaksi. Ne Toke valet goditese shpesh lidhen me shperthime te ndryshme. Ne hapesire ato normalisht lidhen me lindjen ose vdekjen e nje ylli.
“Tani qe mund te kuptojme sesa shpejt dhe larg keto vale shkojne ne hapesire, mund te fillojme te kuptojme se si substancat kimike, perfshire dhe ato te nevojshme per jeten, formohen ne keto perplasje dhe se si ato shperndahen neper univers duke formuar keshtu yje te rinj, planete dhe JETE.” thote Roberge.
Ky kerkim u publikua se fundmi ne revisten mujore te Royal Astronomical Society. Kerkimi u financua nga “Qendra per studimin e origjines se jetes” ne New York dhe nga nje financim i NASA.
Pershtatur nga nje material i Rensselaer Polytechnic Institute.
Read Full Post | Make a Comment ( 2 so far )
Matematika 